Niet de uitslag van de wedstrijd Ajax – Feyenoord was groot nieuws, maar de pop die keeper Vermeer moest voorstellen, hangend aan een touw vanaf de tribune.
Dankzij de camera’s in de Amsterdam ArenA kon de dader snel worden aangehouden en kreeg hij meteen een stadionverbod. Radio, TV en social media spraken schande en verlangden dat het Openbaar Ministerie tot vervolging overgaat. Wat zijn de mogelijkheden om op te treden tegen een dergelijke supporter?
In 1970 vertelde Michels in een interview: “Topvoetbal is zoiets als oorlog. Wie te netjes blijft, is verloren.” In de media werd ervan gemaakt: “Voetbal is oorlog”. Dat klonk een stuk strijdvaardiger. Het is zoiets als: “I have nothing to offer but blood, toil, sweat and tears”, in de beroemde speech van Winston Churchill toen hij in 1940 premier van Engeland werd, waarna André Hazes zong: “Bloed, zweet en tranen.” Het lied van Hazes schalt iedere thuiswedstrijd van Ajax door de Amsterdam ArenA. Het is een strijdlied geworden, voor het team van Ajax, maar ook voor de supporters. Is voetbal ook voor de supporters zoiets als oorlog voeren?
Hooligans
De eerste voetbalrellen in Nederland vonden plaats in 1974 bij de wedstrijd tussen Feyenoord en Tottenham Hotspur. Nadien vonden nog vele rellen tussen supporters plaats, met als dieptepunt het Heizeldrama in België waar 39 doden vielen. In Nederland was er een dieptepunt in 1997 toen supporters van Ajax en Feyenoord hadden afgesproken om bij Beverwijk te gaan vechten. Het kostte Ajax supporter Picornie het leven. Al dit soort voetbalrellen zijn gevechten tussen supporters, hooligans, die structureel gewelddadig zijn bij of rondom wedstrijden. Geweld omwille van het geweld.
Een andere vorm van geweld is het gedrag van supporters in het stadion: racistische spreekkoren zoals op 17 januari jl. de oerwoudgeluiden tijdens de wedstrijd ADO Den Haag – Ajax, en op 7 februari jl. het ophangen van een pop die keeper Vermeer moest voorstellen op de tribune van Ajax. Maar ook ver buiten het stadion is sprake van wangedrag, zoals de doodsbedreiging aan het adres van Feyenoordspeler Vejinovic.
Stadionverbod
De KNVB kan aan supporters die zich bij of rondom voetbalwedstrijden misdragen een stadionverbod opleggen. Die bevoegdheid is opgenomen in de Standaardvoorwaarden van de KNVB, welke voorwaarden van toepassing zijn bij het kopen van een seizoenskaart of een kaartje voor een door de KNVB georganiseerde wedstrijd. In andere gevallen is het stadionverbod gebaseerd op het zogenaamde huisrecht. Een vereniging die het eigendoms- of gebruiksrecht heeft over het verenigingsterrein kan stellen dat zij personen kan verbieden op het terrein te komen. Die bevoegdheid kan met een volmacht aan de KNVB worden gegeven, voor de KNVB voldoende om een stadionverbod op te leggen.
Er zijn verschillende soorten stadionverboden: een civielrechtelijk verbod opgelegd door de betreffende vereniging of de KNVB, een strafrechtelijk verbod door het Openbaar Ministerie en een stadionverbod gecombineerd met een omgevingsverbod.
Hoe werkt het? Als een persoon in of rond een stadion zich in strijd met de Standaardvoorwaarden van de KNVB gedraagt of in strijd met het wetboek van Strafrecht, dan wordt (als het goed is) de betreffende persoon aangehouden. Strafrechtelijke vervolging door het Openbaar Ministerie kan leiden tot een stadionverbod, maar ook tot een boete of een gevangenisstraf. Daarnaast kan de KNVB vanwege overtreding van de Standaardvoorwaarden een stadionverbod opleggen, ook als de supporter strafrechtelijk wordt vrijgesproken.
Die Standaardvoorwaarden van de KNVB bepalen onder meer dat het verboden is zich in het stadion te gedragen op een wijze die anderen als provocerend, bedreigend of beledigend kunnen ervaren. Dat betekent dat het ophangen van de pop die Vermeer moest voorstellen een duidelijke overtreding is van de Standaardvoorwaarden en direct heeft geleid tot een stadionverbod. Ten aanzien van de oerwoudgeluiden bij ADO – Ajax moeten de daders nog worden geïdentificeerd, maar ook daar zullen stadionverboden worden opgelegd. Die identificatie is echter niet altijd makkelijk. Met een capuchon over het hoofd zijn de supporters lastig te herkennen.
De bedreigingen aan het adres van Feyenoord speler Vejinovic vonden (ver) buiten een stadion plaats. De Standaardvoorwaarden van de KNVB zijn dan niet van toepassing. Wat resteert is strafrechtelijke vervolging op basis van bedreiging.
Het is overigens de vraag of strafrechtelijke vervolging van de supporter die de pop Vermeer ophing succesvol zal zijn. Het Openbaar Ministerie moet aantonen dat sprake is van bedreiging met enig misdrijf tegen het leven gericht (zoals moord of doodslag). Moet het ophangen van de pop Vermeer zo worden gezien? Moest Vermeer werkelijk voor zijn leven vrezen? Of was het “slechts” zeer smakeloos?
