Iedere echtgenoot kan een brood kopen bij de bakker, zonder dat daarvoor toestemming van de ander nodig is. Datzelfde geldt voor het kopen of verkopen van een motor of een auto.
In de wet is echter bepaald dat een echtgenoot voor sommige rechtshandelingen niet alleen kan en mag handelen. De toestemming van de ander is dan nadrukkelijk nodig. De wetgever heeft artikel 1:88 BW in het leven geroepen om echtgenoten, in het belang van het gezin, tegen elkaar te beschermen.
Woning
Zo mag een echtgenoot de echtelijke woning (en de daarbij behorende inboedel) niet zonder toestemming van de ander verkopen en leveren, ook niet als de woning alleen op zijn/haar naam staat. Dat geldt ook voor een tweede (vakantie) woning, mits die intensief wordt gebruikt. Ook een nieuwe gezinswoning die al wel is gekocht maar nog niet wordt bewoond mag niet zomaar worden verkocht zonder toestemming.
Giften
Toestemming is vereist voor de giften die bovenmatig of ongebruikelijk zijn. Of dit het geval is, is afhankelijk van de omstandigheden zoals bijvoorbeeld de hoogte van de gift, de frequentie daarvan en de financiële positie van de echtgenoten.
Zekerheidsstelling voor een ander
De wetgever acht zekerheidsstelling voor een ander, en rechtshandelingen die daarmee zijn verwant, riskant voor het gezin van de handelende partij. Daarom heeft een echtgenoot de toestemming van de andere echtgenoot nodig als hij een overeenkomst sluit waarin is bepaald dat hij voor een derde
– zich als borg of hoofdelijk medeschuldenaar verbindt
– zich sterk maakt (bijvoorbeeld door garantstellen)
– zekerheid stelt.
Uitzonderingen op toestemmingsvereiste
Voor echtgenoot-ondernemer kan de toestemmingsbepaling hem beperken in het ondernemerschap. Daarom heeft de wetgever op de hoofdregel twee uitzonderingen gemaakt. Ten eerste is geen toestemming vereist voor rechtshandelingen die door de ondernemer ‘in de normale uitoefening van zijn bedrijf’ worden verricht. Ten tweede is geen toestemming vereist als rechtshandelingen worden verricht door een bestuurder van een vennootschap die alleen of met zijn medebestuurders de meerderheid van de aandelen houdt én de rechtshandeling ‘ten behoeve van de normale uitoefening’ van het bedrijf wordt gedaan. Beide uitzonderingen kunnen de nodige vragen oproepen, zoals wat wordt verstaan onder ‘in’ of ‘ten behoeve van de normale uitoefening van het bedrijf’?.
Gevolgen van geen toestemming
Schending van artikel 1:88 BW leidt tot een vernietigingsbevoegdheid van de andere echtgenoot. Dit betekent dat de andere echtgenoot de rechtshandeling waarvoor de toestemming is vereist, kan vernietigen wanneer deze toestemming niet is gegeven. Vernietiging van een rechtshandeling heeft terugwerkende kracht. Dit betekent dat partijen in de situatie terecht moeten komen waarin zij zouden hebben verkeerd wanneer de rechtshandeling nooit had plaatsgevonden. Vernietiging is – tenzij er sprake was van een gift – veelal niet mogelijk indien de wederpartij te goeder trouw was.
Al met al kan artikel 1:88 BW voor ondernemers en hun echtgenoten de nodige vragen oproepen. Bovendien zijn de gevolgen van het artikel tweezijdig. Áls ondernemer moet u zich realiseren dat u voor bepaalde rechtshandelingen de toestemming van uw echtgenoot nodig heeft. Aan de andere kant moet u controleren of de echtgenoot van de wederpartij waarmee u zaken doet mogelijk toestemming moet verlenen. Gebeurt dat niet terwijl dat wel had gemoeten, dan kan dat gevolgen hebben voor de overeenkomsten. De echtgenoot die geen toestemming heeft verleend, kan de rechtshandeling vernietigen.
Meer daarover weten?
