Het Hof Amsterdam heeft op 19 januari 2016 een interessante uitspraak gedaan in een zaak tussen Mama Cash als opdrachtgever en Ifunds als aanbieder van diensten op het gebied van CRM-oplossingen. Het Hof heeft onder andere geoordeeld over de vraag wanneer een opdrachtgever, die ontevreden is over de uitvoering van een IT project, de overeenkomst met de leverancier mag ontbinden.
In het algemeen: wanneer ontbinden?
Het uitgangspunt in de Nederlandse wetgeving is dat een partij de samenwerking mag beëindigen door deze te ontbinden, wanneer een leverancier tekortschiet in de nakoming van de overeengekomen verplichtingen. Deze partij dient echter één voorwaarde in acht te nemen: zij dient de tekortschietende leverancier in de gelegenheid te stellen om haar verplichtingen alsnog na te komen door deze partij in gebreke te stellen. Als na ingebrekestelling deugdelijke nakoming achterwege blijft, mag de opdrachtgever de overeenkomst ontbinden.
In een aantal gevallen mag zonder ingebrekestelling ontbonden worden. Bijvoorbeeld als nakoming überhaupt niet meer mogelijk is of uit mededelingen van de leverancier kan worden afgeleid dat deze haar verplichtingen niet meer na zal komen. Een ingebrekestelling heeft dan geen zin meer. Ook als een leverancier een uitdrukkelijk overeengekomen fatale termijn heeft overschreden, kan een ingebrekestelling achterwege blijven. Let wel, wordt er in een IT project geschoven met fatale termijnen, hetgeen vaak het geval is, dan wordt een beroep hierop alweer riskanter.
In de praktijk zal een ontevreden opdrachtgever vaak menen dat een ingebrekestelling geen zin meer zal hebben, omdat de leverancier eerder in het traject niet adequaat heeft gereageerd op klachten van de opdrachtgever. Niet zelden speelt daarbij ook een rol dat het geduld en het vertrouwen van een opdrachtgever ver te zoeken zijn, omdat een project zowel qua tijd als kosten uit pas is gelopen. De hierboven genoemde uitspraak van het Hof Amsterdam benadrukt echter dat het van belang is het hoofd koel te houden en de formaliteiten voor ontbinding strikt in acht te nemen.
Uitspraak Hof: ingebrekestelling vereist
De situatie zoals ontstaan tussen Mama Cash en Ifunds is niet uniek. Het betrof een langlopend IT project waarin problemen waren gerezen. Tussen partijen is veelvuldig overlegd en gecorrespondeerd hierover. Ruim 2,5 jaar na aanvang van het project is voor Mama Cash kennelijk de maat vol en ontbindt zij per brief de overeenkomst.
Ifunds heeft aangevoerd dat zij in gebreke gesteld had moeten worden, hetgeen niet is gebeurd en dat Mama Cash de overeenkomst helemaal niet mocht ontbinden. Mama Cash stelt op haar beurt echter dat zij uit e-mails van Ifunds mocht afleiden dat zij zich niet in staat achtte de gerezen problemen nog op te lossen, hetgeen ook zou blijken uit een voorstel tot contractbeëindiging van Ifunds op 12 februari 2012. Met andere woorden, ingebrekestelling was zinloos geweest, zodat zij het recht had de overeenkomst te ontbinden zonder voorafgaande ingebrekestelling.
Het Hof oordeelt echter anders. Zo stelt het Hof vast dat uit het bericht van Ifunds dat zij was gestopt met testen, niet kan worden afgeleid dat men niet meer zou nakomen, temeer omdat in diezelfde e-mail oplossingen werden voorgesteld voor de gerezen problemen; uit de diverse correspondentie tussen partijen volgens het Hof bovendien dat partijen nog volop aan het werk en in overleg leken te zijn om de problemen op te lossen. De besprekingen over beeindiging met wederzijds goedvinden maken dit niet anders. Deze hebben immers niet tot overeenstemming geleid. Kortom, ondanks dat diverse scenario’s tussen partijen besproken zijn en bepaalde werkzaamheden stil zijn komen te liggen, is er onvoldoende grond om aan te nemen dat Mama Cash mocht begrijpen uit uitingen van Ifunds dat zij het project niet tot een goed einde zou brengen. Daar is meer voor nodig.
Mama Cash heeft daarnaast onvoldoende aannemelijk gemaakt dat de voorstellen van Ifunds om de problemen op te lossen niet zouden leiden tot nakoming van de verplichtingen. Daardoor is niet vast komen te staan dat nakoming door Ifunds blijvend onmogelijk was. Ook van fatale termijnen was geen sprake.
Het Hof concludeert dan ook dat het beroep van Mama Cash op ontbinding alleen succesvol kan zijn, in het geval Mama Cash Ifunds deugdelijk in gebreke heeft gesteld. Een uitzonderingssituatie, waarin ingebrekestelling achterwege kan blijven, is niet aan de orde. Het Hof benadrukt daarbij nog dat het enkele feit dat een lange duur gemoeid was met de uitvoering van de werkzaamheden op zichzelf genomen geen aanleiding kan zijn een ingebrekestelling achterwege te laten.
Uitspraak Hof: deugdelijk in gebreke stellen
Mama Cash heeft vervolgens naar voren gebracht dat zij heeft voldaan aan de eis van ingebrekestelling; zij heeft Ifunds namelijk in december 2009, twee maal in 2010, in november 2011 en op 26 januari 2012 schriftelijk in gebreke gesteld. Mama Cash doet daarbij een beroep op e-mailcorrespondentie, een gespreksverslag en een gebrekenlijst.
Het Hof wijst dit van de hand. Hoewel er door Mama Cash inderdaad diverse malen in de genoemde stukken klachten over de werkwijze van Ifunds en de door haar geleverde software worden uiteengezet, is er geen sprake van een duidelijke aanmaning en termijnstelling. En dat zijn de vereisten die de wet stelt aan de ingebrekestelling: een schriftelijke aanmaning met daarin een redelijke termijn om alsnog deugdelijk te presteren.
De conclusie van het Hof is dan ook dat Mama Cash niet het recht had de overeenkomst te ontbinden en dat zij met de onterechte ontbinding zelf is tekortgeschoten. Dit terwijl Mama Cash wellicht volledig in haar recht stond waar het de wanprestatie van Ifunds betrof.
Advies voor opdrachtgevers in IT projecten
De les uit deze uitspraak is duidelijk: zelfs als duidelijk is dat de IT leverancier er een potje van heeft gemaakt en het project vele malen langer duurt dan vooraf is toegezegd, is het raadzaam de IT leverancier nog een laatste kans te bieden met een goed geformuleerde ingebrekestelling. Er zal in rechte namelijk niet snel worden vastgesteld dat nakoming niet meer mogelijk is of dat uit e-mailcorrespondentie mag worden afgeleid dat de leverancier niet meer zal nakomen.
Om uw positie te versterken kunt u uiteraard wel zorgen dat in de overeenkomst een strikte omschrijving van milestones, deadlines en gevolgen wordt opgenomen, maar als u daar een beroep op wil doen, zullen deze afspraken in de praktijk ook strikt gehandhaafd moeten worden.
