Kijken in de kleedkamer van HGC

Trainer Luigi C. had nog jarenlang stiekem in de kleedkamer van hockeyclub HGC kunnen filmen als de politie niet, in het kader van een internationaal onderzoek naar kinderporno, huiszoeking had gedaan bij zijn ‘partner in crime’ in Den Haag.

Wat doet de politie bij zo’n huiszoeking? Alles gaat mee. Computers, dvd’s en alles waar foto’s kunnen worden opgeslagen. Een paar dvd’s bevatten geen kinderporno, maar talloze opnamen van vrouwen en meisjes in een kleedkamer van een sportvereniging. Er waren wel erg veel hockeyspeelsters in beeld met dezelfde kleding, en zo konden de opnamen worden herleid naar hockeyclub HGC. Maar wie was de filmmaker? Gelukkig kwam deze ook in beeld en zo kwam de politie Luigi C. op het spoor. Luigi C. deelde zijn dvd’s met de aangehouden verdachte in Den Haag, maar die had ook nog andere contacten; de politie is nog op zoek naar een derde verdachte.

Seksuele intimidatie

‘Grensoverschrijdend gedrag’, wordt het genoemd in de huidige publicaties van de hockeybond, de KNHB; het stiekem maken van filmopnames in de dameskleedkamer van hockeyclub HGC. Ouders, kinderen en speelsters die gefilmd zijn, zullen misschien moeite hebben met deze vage omschrijving.

Niet duidelijk is waarom de bond dit gedrag niet ‘seksuele intimidatie’ noemt. Het ‘Reglement ongewenst gedrag’ van de bond omschrijft seksuele intimidatie immers als “iedere vorm van ongewenst verbaal, non-verbaal of fysiek gedrag met een seksuele duiding dat als doel of gevolg heeft dat de waardigheid van de persoon wordt aangetast, in het bijzonder wanneer een bedreigende, vijandige, beledigende, vernederende of kwetsende situatie wordt gecreëerd”.

Het reglement verbiedt begeleiders specifiek om zich onnodig of zonder toestemming van de sporter te bevinden in, of naar binnen te kijken, of te gluren in ruimtes die door de sporter worden gebruikt als privéruimtes, zoals douches en kleedkamers, waarin de sporter mag veronderstellen zich te kunnen gedragen als ware hij of zij alleen en ongezien.

Het heimelijk filmen van meisjes en vrouwen in de kleedkamer van HGC voldoet aan deze omschrijving. Terecht heeft de bond een maatregel genomen en alle verenigingen schriftelijk op de hoogte gesteld van het verbod dat aan Luigi C. is gegeven om welke functie dan ook bij een vereniging uit te oefenen of zelfs de terreinen van verenigingen te betreden. Daarnaast wordt Luigi C. strafrechtelijk vervolgd.

Registratiesysteem seksuele intimidatie (‘Zwarte Lijst’)

De zaak van Luigi C. kwam groot in het nieuws vanwege de omvang en de duur. Maar seksuele intimidatie in de sport komt vaker voor. Bij het NOC*NSF komen per jaar zo’n 100 meldingen. Daarom voert het NOC*NSF een actief beleid om voor alle sportdeelnemers een veiliger sportklimaat te realiseren en daarbij richt het NOC*NSF zich op alle vormen van seksuele intimidatie.

Zo heeft het NOC*NSF met goedkeuring van het College Bescherming Persoonsgegevens een Registratiesysteem Seksuele Intimidatie (‘Zwarte Lijst’) opgesteld voor plegers van seksuele intimidatie. Dat systeem registreert plegers na een strafrechtelijke of tuchtrechtelijke veroordeling voor een van de voren vastgestelde periode.

Toolkit van het NOC*NSF

Daarnaast heeft het NOC*NSF in 2012 een ‘toolkit’ ontworpen voor sportverenigingen waarin in een aantal stappen is aangegeven hoe bestuurders seksuele intimidatie binnen de sportvereniging zoveel mogelijk kunnen voorkomen. De belangrijkste aanbevelingen zijn:

1. Zet het onderwerp op de agenda;
2. Maak een risicoanalyse;
3. Maak samen  met de leden omgangsregels;
4. Besteed aandacht aan de gedragsregels voor begeleiders in de sport;
5. Stel een Vertrouwenscontactpersoon (VCP) aan;
6. Bepaal hoe om te gaan met aanstellingen van vrijwilligers;
7. Informeer alle betrokkenen over het beleid.

En niet alleen bij vrijwilligers, maar ook bij betaalde krachten is het nodig dat verenigingen, zoals de toolkit dat aangeeft, meer grip krijgt op de mensen die actief zijn binnen de vereniging. Een greep uit de toolkit:

1. Voer een kennismakingsgesprek en vraag naar de motivatie (om met kinderen te werken), naar de werkervaring en referenties bij vorige organisatie;
2. Controleer de referenties ook daadwerkelijk. In het geval van Luigi C. was bij zijn vorige vereniging HDM al sprake van grensoverschrijdend gedrag. Luigi C. ging daar weg en meldde zich vervolgens bij HGC, om daar zijn gedrag voort te zetten;
3. Vraag naar een Verklaring Omtrent Gedrag (VOG). Dit is een verklaring waarbij het Ministerie van Justitie controleert of de aanvrager strafbare feiten heeft gepleegd die een risico vormen voor de functie waarvoor de verklaring wordt aangevraagd;
4. Neem in alle contracten met begeleiders de gedragsregels van de vereniging op. Vrijwilligers die geen contract ondertekenen moeten een verklaring ondertekenen waarin zij zich verplichten de gedragsregels in acht te nemen.
5. Vraag bij het NOC*NSF of de begeleider is opgenomen in het Registratiesysteem Seksuele Intimidatie.

Verklaring Omtrent Gedrag

Voormalige topsporter Jacques Brinkman heeft op zijn website vermeld dat sportverenigingen weinig gebruik maken van het aanvragen van VOG’s voor vrijwilligers. Maar kan een vereniging zich veroorloven dit achterwege te laten? Vanaf 1 september 2012 kunnen vrijwilligers in de sport de kosten van hun VOG’s declareren bij de NOC*NSF.

Een VOG biedt zekerheid maar is geen garantie. Luigi C. zou bij zijn aanstelling bij HGC in 2006 zonder twijfel een VOG hebben gekregen. Maar het vragen naar referenties en het daadwerkelijk controleren daarvan is geen overbodige maatregel.

Niemand wil dat een trainer te amicaal omgaat met jeugdspelers. Niemand wil dat een mannelijke coach onaangekondigd een vrouwenkleedkamer binnenloopt. Seksuele intimidatie heeft zeer ingrijpende gevolgen voor zowel de slachtoffers als de sportomgeving. Verenigingen moeten alle mogelijke maatregelen nemen om seksuele intimidatie te voorkomen. Dit moet niet uitmonden in een heksenjacht, maar het heeft zin om ogen en oren open te houden.