We schreven er al eerder over: per 1 januari 2013 treedt de Wet Bestuur en Toezicht in werking. Vanaf dat moment krijgen Nederlandse bedrijven de mogelijkheid om een bestuur in te stellen dat bestaat uit zowel uitvoerende als niet-uitvoerende
bestuurders, een zogenaamd “one-tier board”. Nu geldt in Nederland nog het “dualistische model” dat uitgaat van een bestuur en een afzonderlijke raad van commissarissen, ofwel een “two-tier board”.
One Tier Board
In een one-tier board houden de niet-uitvoerende bestuurders toezicht op de uitvoerende bestuurders. De taken van het bestuur kunnen vervolgens over de verschillende soorten bestuurders worden verdeeld. De toezichthoudende taak, het voorzitterschap en het vaststellen van de beloning van de bestuurders moeten daarbij in elk geval aan de niet-uitvoerende bestuurders worden toegekend. Dit zijn taken die in een two-tier board door de commissarissen worden uitgevoerd.
Tegenstrijdig belang
Door de Wet Bestuur en Toezicht wijzigen ook de regels over tegenstrijdig belang. Met tegenstrijdig belang wordt eenvoudig gezegd bedoeld de situatie dat de bestuurder een persoonlijk belang heeft dat strijdig is met het belang van de vennootschap. Bijvoorbeeld de situatie dat een bestuurder in privé een lening met zijn B.V. aangaat of de situatie dat er een overeenkomst wordt gesloten tussen twee B.V. ’s met (indirect) dezelfde bestuurder.
Indien er sprake is van een tegenstrijdig belang dient de vennootschap te worden vertegenwoordigd door commissarissen. De statuten kunnen een andere regeling inhouden. De algemene vergadering van aandeelhouders is altijd bevoegd om een persoon aan te wijzen die de vennootschap dient te vertegenwoordigen.
Indien een bestuurder een tegenstrijdig belang heeft, wordt in de huidige regeling de vertegenwoordigingsbevoegdheid van alle bestuurders aangetast (dus ook van degenen die geen tegenstrijdig belang hebben). Als een bestuurder heeft gehandeld ondanks aanwezigheid van een tegenstrijdig belang, dan kan de vennootschap of in geval van faillissement de curator, een beroep doen op de onbevoegde vertegenwoordiging. Indien de wederpartij wist of behoorde te weten dat er sprake was van een tegenstrijdig belang, is de rechtshandeling van de vennootschap nietig.
Per 1 januari 2013 dient een bestuurder met een tegenstrijdig belang zich afzijdig te houden van de beraadslaging en de besluitvorming over de voorgenomen rechtshandeling. Als een bestuurder dat niet doet, dan is het besluit vernietigbaar. Indien alle bestuurders een tegenstrijdig belang hebben, dan wordt het besluit door de raad van commissarissen genomen. Als er geen raad van commissarissen is, dan kunnen de statuten bepalen dat het besluit door een ander orgaan, een derde of toch door het bestuur wordt genomen. Indien de statuten niets bepalen, dan beslist de algemene vergadering van aandeelhouders.
In plaats van een extern werkende regeling geldt voortaan een intern werkende regeling. Een bepaling in de statuten dat een bestuurder niet bevoegd is tot vertegenwoordiging ingeval van tegenstrijdig belang, is per 1 januari 2013 niet meer geldig. Ook indien de statuten een andere regeling bevatten, blijven de bestuurders met een tegenstrijdig belang bevoegd de vennootschap te vertegenwoordigen. Als de vennootschap door de transactie wordt geschaad, loopt de bestuurder die de regeling niet heeft nageleefd echter het risico van persoonlijke aansprakelijkheid tegenover de vennootschap.
Meer duidelijkheid taakverdeling bestuurders
Per 1 januari 2013 kan in de statuten een taakvervulling tussen bestuurders worden opgenomen. Onder het huidige recht kunnen bestuurders ook een taakverdeling maken. Tot op heden was echter niet volledig duidelijk hoever dat mocht gaan en wat de gevolgen zijn van een dergelijke taakverdeling voor besluitvorming en aansprakelijkheid. De nieuwe wetgeving geeft hierover iets meer duidelijkheid.
Een taakverdeling brengt geen wijziging in de gezamenlijke bevoegdheid van bestuurders. Ieder bestuurder blijft ongeacht de taakverdeling verantwoordelijk voor de taakuitoefening van het bestuur, de algemene gang van zaken en voor de besluiten die door het bestuur worden genomen.
Indien sprake is van onbehoorlijk bestuur waardoor de vennootschap schade heeft geleden, zijn alle bestuurders in beginsel hoofdelijk aansprakelijk, tenzij een bestuurder, mede gelet op de aan anderen toebedeeld taken, geen ernstig verwijt kan worden gemaakt. Een Individuele bestuurder kan aan aansprakelijkheid ontkomen indien hij of zij kan aantonen dat hij of zij niet nalatig is geweest in het treffen van maatregelen om de gevolgen van onbehoorlijk bestuur af te wenden. De gemaakte taakverdeling kan daarbij een rol spelen.
Ondanks het bestaan van een taakverdeling, dient een bestuurder de werkzaamheden van zijn of haar medebestuurders in het oog te houden. Bestuurders dienen zich periodiek op de hoogte te stellen van de taakuitoefening door de medebestuurders. Ingeval van dreigend onbehoorlijk bestuur dient een bestuurder een taak naar zich toe te trekken, in afwijking van de taakverdeling.
Overige regelingen voor grote ondernemingen
Door de inwerkingtreding van de Wet bestuur en toezicht gelden er voor grote ondernemingen per 1 januari 2013 nog een aantal andere nieuwe regels.
Personen die commissaris of niet-uitvoerende bestuurder zijn bij tenminste 2 andere rechtspersonen, mogen voortaan geen bestuurder van een grote onderneming zijn. Commissarissen/niet-uitvoerende bestuurders mogen onder de nieuwe regeling maximaal 5 gelijksoortige posities bekleden.
Voorts komt er een regeling die voorziet in het streven naar een evenwichtige verdeling tussen mannen en vrouwen in het bestuur en de raad van commissarissen. Als evenwichtig wordt beschouwd een toedeling van tenminste 30% van de beschikbare posities aan vrouwen en 30% aan mannen. Als de verdeling niet evenwichtig is, dient de vennootschap in het jaarverslag uiteen te zetten waarom de zetels niet evenwichtig zijn verdeeld, op welke manier de vennootschap heeft geprobeerd tot evenwichtige verdeling te komen en hoe de vennootschap in de toekomst een evenwichtige verdeling wil realiseren.
