‘Haarlem Popstad: een stad met een dynamische popcultuur en muziekindustrie’. Dat klopt zeker! Een groot aantal bekende muzikanten komt uit Haarlem. Al die artiesten maken prachtige muziek.
Maar hoe kunnen zij ervoor zorgen dat die muziek ook van hen blijft? Hoe beschermen zij zich tegen het ongeoorloofd kopiëren van hun naam en/of muziek? In deze bijdrage wordt een kort overzicht gegeven van de meest voorkomende rechten en mogelijkheden: het intellectuele eigendomsrecht van de artiest.
Wat is intellectueel eigendom(srecht)?
Intellectueel eigendomsrecht is de verzamelnaam van onder meer het octrooirecht (‘patenten’), merkenrecht, modellenrecht, auteursrecht, handelsnaamrecht en naburige rechten. Het intellectuele eigendomsrecht beschermt alle uitwerkingen – in welke vorm ook – van ideeën. Zo kunnen technische uitvindingen worden beschermd via het octrooirecht en kunnen namen, logo’s en slogans via het merkenrecht en het auteursrecht worden beschermd. Maar ook songteksten en melodieën kunnen worden beschermd via het intellectuele eigendomsrecht. Songteksten en melodieën zijn in principe ‘werken van intellectuele eigendom’ in de zin van de Auteurswet, en daarmee werken die beschermd kunnen worden via het auteursrecht en de naburige rechten.
Waarom bescherming?
Voor artiesten is het uiteraard van groot belang dat hun muziek – hun werk – wordt beschermd tegen ongeoorloofd kopiëren door derden: met het uitgeven van singels en albums (fysiek en digitaal), en het verzorgen van optredens, verdient de artiest immers zijn brood. Het creëren van een hit kost de artiest een lange periode van het schrijven van teksten, van melodieën en het opnemen van een album. Als de artiest vervolgens niet het alleenrecht op royalty’s op de albums en het ten gehore brengen van die liedjes zou hebben, zou niemand meer muziek (kunnen) maken!
Wat is auteursrecht en hoe krijgt de artiest dat?
Het auteursrecht ontstaat automatisch – ‘van rechtswege’ – op het moment dat een werk wordt gemaakt. Registratie is daarvoor niet vereist. De maker (auteur) van het werk is in principe de auteursrechthebbende (behoudens het werkgeversauteursrecht). De auteur – of diens nabestaande – heeft via het auteursecht 70 jaar (!) het uitsluitend recht op openbaarmaking en verspreiding van het werk. Dat betekent dat alleen de auteur het werk mag gebruiken en derden het werk niet zomaar – zonder uitdrukkelijke toestemming van de auteur – mogen gebruiken of verspreiden (kopiëren). Een recent voorbeeld van ongeoorloofd kopiëren is uiteraard de hit ‘Blurred Lines’. Als gevolg van die auteursrechtinbreuk moeten Robin Thicke en Pharrell Williams maar liefst 6,9 miljoen euro aan de nabestaanden van auteursrechthebbende Marvin Gaye betalen.
Wat zijn naburige rechten en wie is daarmee gebaat?
Maar hoe zit dat dan met een zanger die een liedje ten gehore brengt dat door een ander (eventueel zelfs voor hem) is geschreven? Daarvoor zijn de naburige rechten in het leven geroepen. Naburige rechten zijn er voor de uitvoerende kunstenaars die geen auteursrechthebbende op het werk zijn. De naburige rechten heten zo, omdat deze rechten verwant (‘naburig’) zijn aan het auteursrecht, en de naburige rechten ook veel op de auteursrechten lijken.
Naburige rechten hebben betrekking op de uitvoering van een auteursrechtelijk beschermd werk, en hebben daarom (alleen) betrekking op geluiden en bewegende beelden. De naburige rechten bieden bescherming aan derden die gebruik maken van een auteursrechtelijk beschermd werk van een ander en daar zelf een creatieve uitvoering aan geven. Dit zijn bijvoorbeeld de zangers voor wie de liedjes worden geschreven en gecomponeerd, de producenten (zoals muzieklabels) die de opnames van een cd verzorgen en dansers die de choreografie van een ander opvoeren.
In sommige gevallen kan een artiest een beroep doen op zowel het auteursrecht als de naburige rechten: zoals de zanger die eigen nummers ten gehore brengt (Singer Songwriters). Hij is immers zowel de auteur (‘maker van het werk’) als de uitvoerend artiest.
Ook merkrechten spelen een grote rol in de muziekindustrie!
Op een artiestennaam ontstaan ook automatisch (‘van rechtswege’) handelsnaamrechten. De beschermingsomvang van het Handelsnaamrecht is evenwel beperkt. Het kan daarom voor artiesten – vooral wanneer de artiest bekend(er) is – ook lonen om de (artiesten)naam via het merkrecht te beschermen. Zo hebben bijvoorbeeld Alain Clark en Chef’s Special hun artiestennamen als merk voor onder meer de dienst ‘muziek’ geregistreerd. Op die manier hebben zij niet alleen hun werken – hun muziek – beschermd, maar ook de naam waaronder zij die muziek op de markt en ten gehore brengen.
Uiteraard spelen er voor artiesten – en overigens ook voor alle andere creatieven èn ondernemers – nog een groot aantal andere zaken, en biedt het intellectuele eigendomsrecht nog veel meer mogelijkheden – zoals het verstrekken van licenties op werken – dan in deze korte bijdrage kan worden besproken. Bent u benieuwd naar de mogelijkheden die het intellectuele eigendomsrecht voor u zou kunnen hebben, of wilt u – middels de IE quick scan – laten controleren of uw intellectuele scheppingen goed zijn beschermd? Neem dan vrijblijvend contact op via 023-5125025.
