Twee keer in korte tijd stonden beeldbepalende gebouwen in de gerechtelijke schijnwerpers. De organische gevel van het KPMG-hoofdkantoor in Amstelveen en het markante museumgebouw Naturalis waren inzet van de strijd.
Museum Naturalis in Leiden en architect Fons Verheijen waren twee jaar lang verwikkeld in een bodemprocedure. Het museum, dat in 1998 de deuren opende, kon de bezoekersaantallen niet meer verwerken en wil uitbreiden. In de nieuwbouwplannen gaat het door Verheijen ontworpen museumgebouw van binnen vrijwel geheel op de schop. Daarmee maakt het museum volgens Verheijen inbreuk op zijn persoonlijkheidsrecht. Naturalis, dat tijdens de bodemprocedure gewoon doorging met bouwen, besloot vorige week te schikken met de architect.
Vastgoedbedrijf CRI en architect Max van Huut lieten het wel tot een uitspraak komen. Deze partijen vochten om de sloop van de voorgevel van het voormalig KPMG-hoofdkantoor in Amstelveen. CRI wil de gezichtsbepalende gevel slopen en vervangen, de architect beticht CRI van het ‘voorgoed vernietigen van zijn architectonische signatuur’. Maar bij een kort geding in hoger beroep bepaalde de rechter dat CRI een gerechtvaardigde reden heeft voor afbraak van de gevel. Die reden lag besloten in jaren van leegstand en een aanzienlijk financieel verlies voor de eigenaar. De architect beet in het stof.
Het auteursrecht geeft de maker van een werk het recht om elke kopie of publicatie van zijn werk te blokkeren. Maar zelfs als hij toestemming heeft gegeven, en zelfs als hij het auteursrecht heeft overgedragen, behoudt hij als maker nog bepaalde rechten: dat zijn de persoonlijkheidsrechten of morele rechten. Met zijn morele rechten kan een auteur naamsvermelding eisen bij publicatie van zijn werk. Ook kan hij bezwaar maken tegen misvorming, verminking of andere aantasting van zijn werk. Een architect kan dus bezwaar maken tegen aanpassing, zoals in het geval van Naturalis.
De juridische eigenaar heeft ook rechten. Het verzet van de intellectuele eigenaar (in dit geval de architect) mag niet in strijd zijn met de redelijkheid. En slopen mag ook, want vernietiging is immers geen verminking. Voor de sloop moet dan wel een goede reden zijn, zoals CRI die volgens de rechter had. De maker moet de gelegenheid krijgen zijn werk te documenteren.
Meer weten?
