Intellectueel Eigendomsrecht
Stoere veterlaarzen (‘army boots’) zijn op dit moment immens populair. Dat merkt ook Airwair, beter bekend als de partij achter de Dr. Martensschoenen. Dr. Martensschoenen zijn te herkennen aan een aantal uiterlijke kenmerken, door Airwair aangeduid met Dr. Martens Trade Dress: een zwart met gele hiellus, een contrasterend geel stiksel tussen zool en schoen, een diagonale hoek tussen hak en brug van de zool, een bepaalde positionering en vorm van inhammen zichtbaar aan de zijkant van de zool en groeven rondom aan de zijkant van de zool. De Dr. Martensschoenen zijn een bron van inspiratie voor navolgers of is hier sprake van het volgen van een trend? In twee recente procedures treedt Airwair op tegen “na-apers”. Maar is zij daarin ook succesvol?
Het antwoord hierop luidt: nee. Dit wordt bevestigd door twee recente uitspraken, die hierna kort worden toegelicht.
Uitspraak 1: Airwair v Primark
In de eerste procedure staat Airwair tegenover de fast fashion keten Primark. Volgens Airwair produceert en verkoopt Primark imitaties van de 1460 boot, het meest bekende model uit de Dr. Martens collectie. Airwair stelt een vordering in waarmee zij een verbod wil verkrijgen voor Primark om de vermeende imitaties nog langer te produceren en verkopen.
1460 boot
De schoenen van Primark:
Airwair baseert haar vordering op drie grondslagen: haar vormmerken, haar auteursrechten en op slaafse nabootsing.
Vormmerken
Airwair heeft diverse vormmerken geregistreerd die (onderdelen van) het uiterlijk van de 1460 boot beschermen:
Het is relevant om te weten dat Primark ondertussen in een administratieve procedure bij het merkenbureau de nietigheid van deze merken heeft ingeroepen. Primark vordert in zo’n procedure dat het merkenbureau verklaart dat deze merken niet geldig zijn omdat heel veel schoenen er zo uitzien. De uitkomst van die administratieve procedure is nog niet bekend, maar de rechter loopt in de procedure tussen Airwair en Primark wel vooruit op de mogelijke uitkomst van de administratieve procedure en overweegt dat het niet ondenkbaar is dat Primark deze administratieve procedure gaat winnen en dus dat de Airwair vormmerken ongeldig worden verklaard.
Omdat er nog geen uitspraak is in de administratieve procedure, moet de rechtbank vooralsnog er vanuit gaan dat de vormmerken geldig zijn. In dat kader overweegt de rechtbank dat de beschermingsomvang van deze vormmerken in ieder geval zeer beperkt is en dat Airwair weinig mogelijkheden heeft om op basis van haar vormmerken op te treden.
Primark voert aan dat haar producten geen inbreuk maken op de vormmerken van Airwair en dat er geen sprake is van verwarringsgevaar. Met verwarringsgevaar wordt bedoeld het gevaar dat de consument het ene product aanziet voor het andere (dus de Dr. Martensschoen als de Primark schoen of andersom) of denkt dat de ondernemingen (Airwair en Primark) met elkaar verbonden zijn.
De rechtbank is het met het verweer van Primark eens en wijst de vorderingen gebaseerd op de vormmerken af.
Auteursrechten
Vervolgens behandelt de rechtbank de vordering van Airwair die gebaseerd zijn op haar auteursrechten. Airwair is van mening dat Primark inbreuk maakt op haar auteursrechten door bepaalde elementen, zoals de karakteristieke onderzool, in haar veterlaarzen over te nemen.
De rechtbank vergelijkt de veterlaarzen en oordeelt dat niet valt uit te sluiten dat Primark heeft voortgebouwd en gevarieerd op de door Airwair op de markt gebrachte lijn van veterlaarzen.
Maar, zo beslist de rechtbank, er is geen sprake van een inbreuk op auteursrechten omdat de schoenen van Primark op belangrijke punten afwijken van de Dr. Martensschoenen van Airwair. Wat er dan nog ‘overblijft’ is een bepaalde stijl: een veterschoen met een dikke zool en stoere uitstraling. Een stijl is niet beschermd door het auteursrecht. Van auteursrechtinbreuk is daarom geen sprake.
Slaafse nabootsing
Over de vordering van slaafse nabootsing is de rechtbank heel kort. Die wordt, gelet op het voorgaande, afgewezen.
Lees het vonnis van de rechtbank Amsterdam hier.
Uitspraak 2: Airwair v Van Haren
In deze procedure staat opnieuw de 1460 boot centraal. Airwair is deze procedure gestart tegen Van Haren omdat zij van oordeel is dat Van Haren haar producten namaakt. Airwair stelt opnieuw een vordering in waarmee zij een verbod wil verkrijgen voor Van Haren om de vermeende kopieën nog langer te produceren en verkopen.
Deze procedure volgt kort op de zaak tegen Primark. Het valt direct op dat Airwair haar vordering alleen nog maar baseert op de grondslag slaafse nabootsing en niet op haar vormmerken en auteursrechten.
Slaafse nabootsing
Om een vordering tot slaafse nabootsing te laten slagen, moet zijn voldaan aan drie voorwaarden: er moet sprake zijn van i. een product dat een eigen gezicht op de markt heeft (kort gezegd: een bijzonder uiterlijk heeft voor de desbetreffende productgroep), ii. er moet sprake zijn van een (bijna een-op-een) kopie van het product en iii. die kopie moet zorgen voor nodeloze verwarring bij de consument.
De rechtbank beantwoordt eerst de vraag of de producten van Airwair een eigen gezicht op de markt hebben.
De rechtbank is van oordeel dat dit niet het geval is omdat er heel veel schoenen in dezelfde stijl bestaan. Uit het vonnis blijkt dat de rechtbank het niet ondenkbaar acht dat de producten van Airwair in het verleden een eigen gezicht op de markt hebben gehad, maar dat dat eigen gezicht inmiddels verwaterd is (en dus niet meer bestaat), gelet op het groot aantal vergelijkbare schoenen.
Hierop verliest Airwair de procedure.
De rechtbank werkt echter het nodeloze verwarringselement (zie hiervoor onder iii.) wel verder uit en oordeelt dat zelfs wanneer er wel sprake zou zijn geweest van een eigen gezicht op de markt, er geen sprake is van nodeloze verwarring tussen de 1460 boot en de schoenen van Van Haren, gelet op de verschillen tussen de producten en het feit dat de schoenen van Van Haren goedkoper zijn dan die van Airwair en alleen te verkrijgen zijn in de Van Haren winkels. Volgens de rechtbank is het voor de consument duidelijk dat de schoenen van Van Haren geen Dr. Martensschoenen zijn of zouden kunnen zijn.
De verbodsvordering en alle nevenvorderingen van Airwair worden afgewezen en zij wordt veroordeeld in de proceskosten.
Het vonnis is nog niet gepubliceerd op de website van De Rechtspraak, maar een kopie downloaden kan hier.
Slot
Airwair vangt bot in twee uitspraken bij twee verschillende rechtbanken. Ongetwijfeld volgt er hoger beroep, maar het valt nog maar te bezien of Airwair deze uitspraken met succes kan aanvechten. Voor nu lijkt de toekomst niet rooskleurig; Airwair lijkt wel degelijk terrein te verliezen als het gaat om de bescherming van de Dr. Martensschoenen in Nederland. Derden kunnen dus een stoere veterlaars produceren en verkopen. Wel moeten zij oppassen: de scheidslijn tussen imitatie en inspiratie is flinterdun. Wij kunnen u exact adviseren over wat wel en niet kan.
