Corona
Intellectueel Eigendomsrecht
Zondag 29 maart 2020 haalde Arjen Lubach in het programma Zondag met Lubach fel uit naar het internetplatform RUMAG.
Steen des aanstoots is een actie van RUMAG. met als doel het Rode Kruis te steunen in de coronacrisis. RUMAG. verkocht een ‘coronacollectie’ die bestond uit T-shirts met pakkende, korte coronateksten in de bekende stijl van het satirische internetplatform:
Lubach is niet te spreken over deze actie en beticht RUMAG. er in de uitzending van dat zij een slaatje zou willen slaan uit de coronacrisis door slechts een fractie van de opbrengst van het T-shirt te doneren aan het Rode Kruis.
De presentator grijpt ook direct de gelegenheid aan om zijn mening over RUMAG. breeduit te ventileren. Volgens Lubach zou het bedrijf producten verkopen met ‘gejatte content’ en daar veel geld mee verdienen. Er worden ook diverse voorbeelden in de uitzending getoond.
Als ludieke tegenactie is Lubach zelf met de verkoop van een ‘coronacollectie’ T-shirt begonnen, waarbij de volledige opbrengst aan het Rode Kruis wordt gedoneerd. Het T-shirt van Lubach lijkt in veel opzichten op de T-shirts die RUMAG. normaal gesproken verkoopt, maar dan met komma’s in plaats van punten:
RUMAG. spreekt van een ware ‘karaktermoord’ in tijden dat het bedrijf juist iets wil betekenen voor Nederland, aldus RUMAG. in de media. Er wordt kritisch op dit statement gereageerd. Twitter staat bol van boze reacties. Het gekibbel tussen Lubach en RUMAG. is voorlopig nog niet ten einde.
Wel levert deze ruzie twee interessante juridische vragen op. Want maakt RUMAG. eigenlijk wel inbreuk op auteursrechten? En gaat Lubach zelf, auteursrechtelijk gezien, nu niet over de schreef?
RUMAG.
Teksten zijn auteursrechtelijk beschermd mits zij een eigen oorspronkelijk karakter hebben en het persoonlijk stempel van de maker dragen. Een verhaal in een roman is auteursrechtelijk beschermd; een boodschappenlijstje niet. Tussen deze twee uitersten bestaat een groot grijs gebied, bijvoorbeeld als het gaat om de teksten die RUMAG. op de shirtjes drukt.
RUMAG. steekt niet onder stoelen of banken dat zij de teksten niet allemaal zelf verzint. Maar: geen auteursrechtinbreuk, volgens het platform. IK.MIS.MIJN.BED. en WIJNEN.WIJNEN.WIJNEN. zijn voorbeelden uit het repertoire.
Korte teksten kunnen auteursrechtelijk beschermd zijn, mits ze niet te eenvoudig zijn. Normale Nederlandse zinnen, zoals ‘ik mis mijn bed’, zijn niet auteursrechtelijk beschermd. Over de zin ‘wijnen, wijnen, wijnen’ kan meer discussie ontstaan, zeker als mensen geloven dat dit T-shirt een resultaat is van een samenwerking met de familie Meiland.
Lubach
Het Lubach T-shirt lijkt duidelijk op het T-shirt van RUMAG. Er zijn kleine verschillen aangebracht door een ander lettertype te gebruiken en de punten te vervangen door komma’s.
Geen auteursrechtinbreuk, maar een geoorloofde parodie. Een parodie is een grappig bedoelde nabootsing van een ander werk. Daarbij mogen elementen uit het originele werk worden overgenomen. Zelfs als dit onder normale omstandigheden een inbreuk op een merkrecht of auteursrecht zou zijn.
Het recht op een parodie is niet onbeperkt. Het gebruik van de elementen van het origineel moet noodzakelijk zijn om de grap te laten slagen. Wanneer er te veel elementen worden overgenomen, zien mensen de parodie aan voor het origineel of andersom. Dan bevindt de parodiërende partij zich op glad ijs.
Lubach is met zijn tegenactie voornamelijk kritisch op RUMAG. Ook een kritiek kan een geldige parodie zijn. Er is daarom geen sprake van auteursrechtinbreuk.
The Winner Takes It All?
Lubach wint met zijn actie aan populariteit en het Rode Kruis wordt gesteund.
RUMAG. is daarentegen de grote verliezer. Zij is gestopt met de verkoop van de coronacollectie en duizenden volgers kwijtgeraakt op Instagram.
Ook een internet platform als RUMAG. zal in deze tijd wel degelijk twee of misschien drie keer moeten nadenken over een goedbedoelde actie.
