Home Actueel Archief De koop of verkoop van een onderneming

De koop of verkoop van een onderneming

Archief
21-09-15

Een stappenplan en checklist voor bedrijfsovername

Uitgelicht: de geheimhoudingsovereenkomst en de letter of intent

 

Inleiding  

Het kopen of het verkopen van een onderneming is voor de meeste ondernemers geen dagelijkse activiteit. Gelukkig zijn er adviseurs, ieder met zijn eigen deskundigheid, die ondernemers kunnen bijstaan in de soms complexe materie.

Op internet circuleren vele lijstjes en stappenplannen voor een bedrijfsovername; onderstaand volgt een bloemlezing. Het aantal stappen kan worden uitgebreid of ingeperkt; het blijft maatwerk. Bovendien kunnen (of moeten) diverse stappen tegelijk worden genomen.

 

Van belang is of het gaat om de koop/verkoop van activa (en passiva) of om de koop/verkoop van aandelen. In geval van de verkoop van een eenmanszaak, of een VOF of een maatschap, gaat het om de verkoop van activa. Indien de onderneming wordt geëxploiteerd door een besloten vennootschap, dan kan sprake zijn van de verkoop van activa of van de verkoop van de aandelen in de BV. Bij de verkoop van activa is de vennootschap zelf verkoper en dus partij. Bij de verkoop van aandelen wordt de BV zelf verkocht en daarmee de onderneming, dus alle activa en passiva van die onderneming. In dat geval is de aandeelhouder van de BV de verkoper.

 

In beide gevallen, of er sprake is van de verkoop van activa en de onderneming zelf partij is, of dat er sprake is van de verkoop van de aandelen, waarbij de aandeelhouder als verkoper optreedt, kunnen verkoper en koper gebruik maken van een stappenplan.

Stappenplan 

  1. Oriëntatie, zoektocht naar kopers of verkopers en eerste kennismaking
  2. Verkoopklaar maken
    a)   Informatie- of verkoopmemorandum
  3. Eventueel: Vendor Due Diligence
  4. Geheimhoudingsovereenkomst (non disclosure agreement of NDA)
  5. Waardebepaling en bieding:
    a)   Indicatief niet-bindende bieding
  6. Vastleggen van de intentie:
    a)    Intentieverklaring (eenzijdig) of intentie-overeenkomst
           (tweezijdig),
    b)    Letter of Intent (LOI), of
    c)    Memorandum of Understanding (MoU), of
    d)    Term Sheet, of
    e)    Heads of Agreement
  7. Financiering
  8. Due Diligence onderzoek:
    a)   Financieel
    b)   Juridisch
    c)   Technisch
    d)   Commercieel
  9. Eventueel:
    a)   Informeren ondernemingsraad en verzoek om advies
    b)   SER fusiegedragsregels
    c)   Mededingingsregels
  10. Overname-overeenkomst:
    a)   Koopovereenkomst aandelen, of participatie overeenkomst
    b)   Koopovereenkomst activa (en passiva)
  11. Overdracht (closing):
    a)   Levering activa (en passiva), of
    b)   Levering aandelen middels notariële akte
    c)   Eventueel: aftreden of benoeming van bestuurders

Na de eerste oriëntatie en kennismaking tussen verkoper en koper/investeerder is de vraag hoe verder te gaan. Vanzelfsprekend moet informatie worden uitgewisseld. De koper wil alles weten over de onderneming die te koop wordt aangeboden.

 

Verkoopklaar maken
De verkoper wil zijn bedrijf zo goed mogelijk verkopen. Hij maakt de onderneming verkoopklaar. Een korte checklist:

 

Vendor Due Diligence
De verkoper kan ervoor kiezen een onafhankelijk en volledig boekenonderzoek te laten doen naar alle informatie van de onderneming alvorens met het verkoopproces te starten, welke verstrekt kan worden aan potentiële kopers. Meerdere geïnteresseerde kopers kunnen dan tegelijkertijd naar de onderneming kijken, waarna verschillende biedingen kunnen worden gedaan.

 

Verdere stappen
In dit artikel wordt nader ingegaan op stap 4, de geheimhoudingsovereenkomst en  stap 6, de intentie-overeenkomst of Letter of Intent.

UITGELICHT: de geheimhoudingsovereenkomst

De verkoper wil wel informatie geven, maar alleen als hij zoveel mogelijk zekerheid heeft dat de koper de informatie geheim houdt en vertrouwelijk behandelt. Als er geen verkoop tot stand komt, moet de koper de informatie niet voor een ander doel gebruiken.

Er zijn verschillende opties.

Inhoud
Wat is de inhoud van de geheimhoudingsovereenkomst?

UITGELICHT: de intentieverklaring 

Er zijn verschillende soorten documenten, elk met een iets ander ‘karakter’, die allemaal in ieder geval tot doel hebben in de eerste fase van de onderhandelingen schriftelijk te bevestigen waar partijen het op dat moment over eens zijn en wat de verdere stappen zijn:

Doel 
Wat is het ‘gezamenlijke’ doel van deze documenten:

Het gaat er om dat partijen het voornemen vastleggen, in de vorm van een intentie, zij het dat een aantal bepalingen wel bindend mogen of moeten zijn.

Bindende bepalingen
Het is verstandig om in ieder geval over de volgende bepalingen af te spreken dat deze bindend zijn:

Verschillen tussen de LOI, de MoU, de Heads of Agreement en de Term Sheet
Een Letter of Intent is een intentieverklaring, hetzij eenzijdig, hetzij tweezijdig. Een Memorandum of Understanding is een overeenkomst, waarin al daadwerkelijk de bereikte overeenstemming over een aantal essentialia (prijs, onderwerp) worden vastgelegd. Hetzelfde geldt voor de Heads of Agreement. Daarbij geldt overigens dat de vlag niet altijd de lading dekt. Een document kan de titel “Letter of Intent” hebben, terwijl het qua inhoud meer een Memorandum of Understanding is. Het gaat uiteindelijk om de inhoud.

Term Sheet
Een term sheet (een conditiebrief of een conditielijst) is een wat ander document. Het is een puntsgewijs overzicht van de voorwaarden voor met name een participatie-overeenkomst en bevat de condities van een investeerder (aan wie aandelen worden uitgegeven of die aandelen overneemt). Daarmee heeft een Term Sheet minder snel een bindend karakter dan een LOI.

De term sheet bevat condities zoals:

Risico’s 
Er zijn twee risico’s bij het gebruik van elk van deze documenten. 

Als in plaats van intenties, afspraken zijn gemaakt over het ‘onderwerp’ (de activa, aandelen e.d.) en de prijs, dan is er sprake van een overeenkomst als niet duidelijk nadere voorbehouden zijn gemaakt, zoals een bevredigende due diligence, een ‘Subject to contract’ clausule of een financieringsvoorbehoud.

Overigens zijn een LOI, een MoU,  Heads of Agreement of een Term Sheet niet per se nodig om tot zaken te komen. In sommige gevallen is een geheimhoudingsovereenkomst voldoende. 

 

Deel dit artikel