Archief
Op 28 februari en 1 en 2 maart jl. is, mede op initiatief van Rintje Ritsma, het NK Allround & Sprint gehouden in het Olympisch stadion in Amsterdam. Na een week vol huldigingen was het NK in Amsterdam voor de schaatsers van Sochi weer een serieus toernooi op de Coolste Baan van Nederland. In alle interviews lieten Ireen Wüst en Sven Kramer weten hoe geweldig de organisatie was; presentator Dione de Graaff van de NOS vertelde met een grote glimlach dat Sven en Ireen ongetwijfeld deel uitmaakten van de PR commissie van het toernooi.
Toch was er een domper. Sven Kramer werd door de jury gediskwalificeerd omdat hij de finish van de 5.000 meter race passeerde met een 'kick-finish', een trappende beweging op het moment dat hij de finishlijn passeerde. De regels van de International Skate Union ISU verbieden een kick-finish.
Volgens de website van de NOS liet scheidsrechter Jacques de Koning weten dat hij het verschrikkelijk vond om tot diskwalificatie over te gaan, maar dat hij geen andere mogelijkheid zag. "Ik was bang voor precedentwerking." Fluiten in de geest van de wedstrijd was volgens de Koning geen optie: "Ik ken die kreet wel, maar in de voetballerij kan dat gemakkelijker dan bij ons. De regels zijn bij ons helder en clean." Aldus zijn verklaring op de NOS website.
Wat bepalen de regels van de ISU?
Maar heeft scheidsrechter Jacques de Koning gelijk? Regel 260 lid 2 van de Special Regulations van de ISU bepaalt (met dank aan Humberto Tan op twitter): “Deliberately kicking out of a skate (so that the skate is losing entirely its contact with the ice) at the finishing line, or throwing the body across the finishing line, is forbidden, and will lead to a disqualification.” Deze regel is ontstaan om te voorkomen dat schaatsers een snellere tijd realiseren door bij de finish hun schaats over de finish te schoppen, dus door de lucht, geheel los van het ijs. Dat kan een kleine tijdwinst betekenen ten opzichte van het finishen met de voorste schaats geheel op het ijs, en zoals we in Sochi hebben gezien, kan het gaan om duizendsten van seconden.
Als een schaatser opzettelijk zijn schaats over de finish ‘schopt’, en wel zodanig dat de schaats geheel los komt van het ijs, dan volgt op grond van de ISU regels diskwalificatie.
In de regels van de ISU is het woord “deliberately” van belang, “opzettelijk”. Het gaat er om dat de schaatser zijn schaats opzettelijk over de finish moet hebben geschopt, wil hij vanwege overtreding van die regel worden gediskwalificeerd. Het tegenovergestelde van “opzettelijk” is “onopzettelijk” of “per ongeluk”. Als de schaatser onopzettelijk zijn schaats over de finish schopt, is er niets aan de hand.
Je zou kunnen zeggen dat een schaatser die zijn schaats door de lucht over de finish schopt, dat nooit per ongeluk doet, behalve als hij bij het passeren van de finish valt. Maar bij het passeren van de finish probeert een schaatser met een laatste grote inspanning nog een snellere tijd te maken dan als hij ‘normaal’ zou doorschaatsen. Die inspanning kan tot gevolg hebben dat hij niet zijn gebruikelijke schaatshouding volhoudt en dat kan weer betekenen dat zijn voorste schaats net niet meer volledig op het ijs blijft. Is dat per ongeluk, of is dat opzettelijk?
Scheidsrechter Jacques de Koning stelde dat de regels helder en clean zijn. Maar wat bedoelde hij daarmee? Dat diskwalificatie moest volgen, simpelweg omdat Sven Kramer zijn schaats niet over het ijs over de finish liet gaan? Dan had hij geen gelijk. Het gaat er om, of Sven Kramer opzettelijk of per ongeluk zijn schaats niet over het ijs liet gaan. Daarover moest worden geoordeeld. Jacques de Koning heeft niet de indruk gewekt dat die afweging is gemaakt.
De TV beelden
Als je de beelden bekijkt, dan had Sven Kramer zijn voorste schaats bij het passeren van de finish inderdaad niet op het ijs. Vlak voor de finishlijn stond hij al bijna rechtop, tilde zijn schaats van het ijs, duwde zijn schaats weer naar beneden om bij het passeren van de finish de schaats geheel over het ijs te laten gaan. Maar hij timede ongelukkig. Vlak voor de finishlijn ging de schaats alweer in de lucht.
Er was geen sprake van opzet in de zin van het ISU reglement
Dus inderdaad, bij het passeren van de finishlijn was zijn schaats niet volledig op het ijs. Was dat per ongeluk op opzettelijk? Sven ging, waarschijnlijk, niet per ongeluk bijna rechtop staan en tilde zijn schaats niet per ongeluk van het ijs. Maar van belang is of hij opzettelijk een kick-finish wilde maken, niet of hij opzettelijk zijn schaats in de lucht had.
De vraag is: had Sven Kramer de intentie om de finish te passeren met een kick-finish? Bij een dergelijke intentie moet doorslaggevend zijn of hij met zo’n kick-finish een betere tijd wilde halen dan als hij de finish ‘gewoon’ had gepasseerd. Uit de beelden blijkt een dergelijke intentie niet. En dat is doorslaggevend.
Kan de scheidsrechter wat worden verweten? Ja en nee. Ja, omdat uit zijn verklaring voor de NOS blijkt dat hij meent dat het alleen gaat om de vraag of de schaats bij het passeren van de finishlijn los is gekomen van het ijs. Nee, omdat het antwoord op de vraag of dat per ongeluk of met opzet gebeurde door de jury en de scheidsrechter moet worden gegeven. En dat is een subjectief oordeel.
Het KNVB reglement bevat richtlijnen wanneer een scheidsrechter een voetballer een gele of een rode kaart moet geven. De scheidsrechter geeft een subjectief oordeel en met dat oordeel kun je het eens zijn of niet. Zo is het ook ten aanzien van deze ISU regel. De scheidsrechter moet oordelen of sprake is van een opzettelijke kick-finish of niet. Ook dat is een subjectief oordeel.
Maar zoals de scheidsrechter bij voetbal in zijn oordeel de ‘geest van de wedstrijd’ meeneemt, zo moet de scheidsrechter bij schaatswedstrijden ook de ‘geest van de wedstrijd’ meenemen. Het ISU reglement geeft hem daartoe de ruimte. En dan had de beslissing anders kunnen uitvallen. Dan had Koen Verweij echt van Sven Kramer kunnen winnen. Of niet.
