Op grond van de Invorderingswet 1990 ("Iw") heeft de fiscus de mogelijkheid om zich te verhalen op bodemzaken die zich op de bodem van de belastingschuldige bevinden. Dit verhaal kan bestaan uit het (actief) leggen van beslag op deze zaken of het (passieve) algemene voorrecht dat geldt binnen een faillissement dat wordt uitgeoefend door de curator, zolang er maar wordt voldaan aan de wettelijke vereisten.
Eén van de wettelijke vereistendie hieraan wordt verbonden, is dat het wel moet gaan om bodemzaken. Bodemzaken zijn zaken, die zich op de bodem van de belastingschuldige bevindenen dienen ter "stoffering" vandie bodem. Kort gezegd, houdt dit zoveel in als zaken die bedoeld zijn om langdurig op het terrein van de belastingschuldige te verblijven (zoals inventaris en machines). De bodem is daarbij het "perceel" van de belastingschuldige, waarover hij onafhankelijk van anderen de beschikking heeft.
Kunt u als derde helemaal niets?
Jawel, derden op wiens zaken beslag is gelegd hebben de mogelijkheid om binnen zeven dagen na de beslaglegging een beroepschrift in te dienen bij de Belastingdienst. Daarmee wordt het executoriale beslag van de fiscus automatisch een conservatoir beslag. Dit betekent dat de fiscus haar (verkoop)werkzaamheden moet staken en een beslissing moet nemen op het beroepschrift. Volgens de leidraad invordering zal de Belastingdienst het reële eigendom van derden respecteren, dit houdt in dat zaken die een derde zowel in juridische als in economische eigendom toebehoren, worden vrijgegeven.
Wat was het recente geval?
FHL Horeca B.V. (FHL) exploiteerde in een pand in Hengelo een café. De bedrijfsinventaris behoorde niet tot het eigendom van FHL, maar was haar door Vier Jaargetijden Hengelo ter beschikking gesteld. Op 9 maart 2007 werd FHL failliet verklaard. De curator zette de onderneming niet voort en de Belastingdienst legde bodembeslag.
Vier Jaargetijden Hengelo kwam op de voet van art. 435 lid 3 Rv in verzet tegen verhaal van de fiscus op de bedrijfsinventaris. Hierdoor werd het executoriale bodembeslag van rechtswege omgezet in een conservatoir beslag. In de recente procedure diende de Hoge Raad uitspraak te doen over de vraag of het perceel al dan niet gekwalificeerd diende te worden als bodem in de zin van art. 22 lid 3 Iw. De Belastingdienst legde deze vordering aan de rechtbank voor om zodoende haar executie te mogen voortzetten.
De rechtbank en het Hof hebben de vordering van de Belastingdienst afgewezen. Voor het Hof was daarbij een verklaring van de curator van belang. De curator had namelijk verklaard dat hij na het uitspreken van het faillissement diverse keren in het pand was geweest en daar enige administratie had aangetroffen. Dat was volgens het Hof onvoldoende om aan te nemen dat op het tijdstip van de beslaglegging (na het uitspreken van het faillissement) sprake was van een bodem van de belastingschuldige.
In cassatie betoogde de Ontvanger vervolgens dat "enig gebruik van het perceel door de curator reeds voldoende was om het perceel als bodem van de belastingschuldige aan te merken". Zo ver wilde de Hoge Raad niet gaan. Zij overwoog vervolgens dat voor zover de curator op het perceel van de belastingschuldige handelingen verricht die strekken tot beheer en vereffening van de failliete boedel, tot uitgangspunt dient dat niet reeds op die enkele grond sprake is van een bodem van de belastingschuldige.
Voor zover de curator echter op het perceel van de belastingschuldige handelingen verricht tot voortzetting van diens bedrijf, brengt dat in beginsel wel mee dat sprake is van diens bodem. In het onderhavige geval was er echter geen sprake van een voortzetting en dus was er ook geen sprake van een bodem van de belastingschuldige als bedoeld in art. 22 lid 3 Iw. Hierdoor kon de Belastingdienst zich niet op de eigendommen van derden verhalen.
Kortom
Ook de Belastingdienst redeneert wel eens vanuit het "piepsysteem" (zolang men zich niet beklaagt, heeft zij als brutale de halve wereld). Anders gezegd, toont het aan dat er een kans is dat u als derde geconfronteerd wordt met een Belastingdienst die zich ten onrechte wenst te verhalen op uw eigendommen. Indien u geconfronteerd wordt met een dergelijke beslaglegging, aarzel dan niet en laat u bijtijds bijstaan door een specialist. U heeft namelijk maar een beperkte termijn om u goed te verweren.
