Bij ondernemen hoort risico’s nemen.
Veel ondernemers kiezen ervoor hun onderneming te drijven in de vorm van een besloten vennootschap (BV). Een van de redenen hiervan is een beperking van de aansprakelijkheid. Deze beperking komt tegemoet aan het ondernemerschap.
Een bestuurder heeft een grote mate van beleidsvrijheid. Verplichtingen die worden aangegaan namens de vennootschap raken de bestuurder in beginsel niet. Als blijkt dat een besluit achteraf ongelukkig voor het bedrijf heeft uitgepakt, leidt dat dus niet zomaar tot persoonlijke aansprakelijkheid voor de bestuurder. Voor persoonlijke aansprakelijkheid van een bestuurder geldt namelijk een verzwaarde drempel.
Aansprakelijkheid van een bestuurder kan zich in diverse vormen voordoen.
Externe aansprakelijkheid
Van externe aansprakelijkheid van een bestuurder is sprake in het geval van aansprakelijkheid voor schade, die crediteuren van het bedrijf lijden als gevolg van het handelen van de bestuurder. In die gevallen is de bestuurder aansprakelijk voor het niet nakomen van verplichtingen van de onderneming.
De verzwaarde drempel voor persoonlijke aansprakelijkheid van bestuurders brengt mee, dat de bestuurder een voldoende ernstig persoonlijk verwijt te maken moet zijn. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het al te lichtvaardig aangaan van schulden op naam van het bedrijf, het bewust verhinderen dat crediteuren betaald worden of het zonder rechtvaardigingsgrond selectief betalen van crediteuren.
Ook heeft de bestuurder een probleem als een overeenkomst op naam van het bedrijf wordt gesloten en de bestuurder op dat moment al wist of redelijkerwijs behoort te begrijpen, dat de onderneming niet of niet binnen een redelijke termijn aan zijn verplichtingen zal kunnen voldoen.
In sommige gevallen is sprake van een wettelijk vermoeden van aansprakelijkheid. Een voorbeeld hiervan doet zich voor in een faillissementssituatie als blijkt dat het bestuur heeft nagelaten de jaarrekening tijdig te publiceren of geen behoorlijke boekhouding heeft bijgehouden. In deze situaties wordt de bewijslast omgedraaid en geldt als uitgangspunt dat de bestuurder aansprakelijk is behoudens tegenbewijs.
Interne aansprakelijkheid
De bestuurder kan ook jegens de vennootschap aansprakelijk zijn. In dat geval is sprake van interne aansprakelijkheid.
Volgens de wet is elke bestuurder tegenover de rechtspersoon gehouden tot een behoorlijke vervulling van de hem opgedragen taak. Ook hier geldt dat de bestuurder alleen aansprakelijk is, als sprake is van een ernstig verwijtbaar onbehoorlijke taakvervulling.
In het algemeen zullen handelingen in strijd met de wet, statuten of andere regels die de rechtspersoon moeten beschermen onbehoorlijke taakvervulling opleveren. Denk bijvoorbeeld aan het niet afsluiten van noodzakelijke verzekeringen, het onbevoegd aangaan van rechtshandelingen namens de vennootschap of het onttrekken van bedrijfsmiddelen voor privé doeleinden.
In een recent arrest heeft de Hoge Raad bepaalt, dat in het geval een bestuurder handelt buiten zijn taakoefening de regels voor aansprakelijkheid van onrechtmatige daad gelden. In het bijzonder is dan niet vereist, dat de bestuurder een ernstig verwijt kan worden gemaakt. Hier geldt de verzwaarde drempel dus niet!
Dit onderscheid klinkt gemakkelijker dan het in de praktijk is. Want buiten gevallen dat een bestuurder evident een misstap begaat – bijvoorbeeld de zaak waarin de bestuurder een debiteur in een koelcel opsloot – zal het niet eenvoudig zijn om vast te stellen of het verwijt aan de vennootschap of aan de bestuurder moet worden toegerekend.
Laat u zich door mijn verhaal echter geen angst inboezemen. Want niets is leuker dan ondernemer zijn. Maar bij het ondernemerschap horen risico’s en hiervan moet u zich wel goed bewust zijn.
