Een succesvolle sieradenlijn mag natuurlijk niet zomaar nagemaakt worden op een wijze die nodeloos verwarring veroorzaakt. De wet spreekt dan van slaafse nabootsing.
Maar de ontwerper van het origineel heeft zelf ook verplichtingen in de strijd tegen concurrenten. Dat blijkt uit een overzichtsarrest van de Hoge Raad.
Mi Moneda, – Spaans voor ‘Mijn munt’ – was de eerste lijn van sieraden met verwisselbare munten. In Nederland bestaat deze lijn sinds 2009. In 2012 kwam er een sieradenlijn op de markt onder de naam Nikki Lissoni. De Lissoni-lijn bestond uit soortgelijke hangers en armbanden met verwisselbare munten. De eigenaar van de Mi Moneda-lijn riep de hulp van de rechter in om de eigenaar van de Lissoni-lijn te verhinderen zijn kralen en spiegels op de markt te brengen. Zonder succes, want het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden was van oordeel dat het ontwerp inmiddels te zeer was ‘verwaterd’. De Hoge Raad steunt het Gerechtshof: “Het eigen gezicht van een product kan afnemen, en zelfs verdwijnen (‘verwateren’) naarmate meer soortgelijke producten op de markt verschijnen en zich handhaven.”, zo staat in het arrest.
Het ‘eigen gezicht’ wordt bepaald aan de hand van andere producten in de markt. Een ontwerper die een product op de markt brengt, kent zijn eigen markt meestal goed en hij zal dan ook vrij goed in staat zijn het onderscheidend vermogen ten opzichte van concurrenten aan te geven. Als een concurrent een product op de markt brengt dat lijkt op het eigen product, kan verwarring ontstaan. De ontwerper zal met succes kunnen optreden tegen nabootsingen die nodeloos verwarring kunnen wekken met zijn product met een eigen gezicht. Uit jurisprudentie blijkt overigens dat gevaar voor (nodeloze) verwarring in beginsel volstaat.
Maar: de ontwerper moet zijn eigen gezicht in de markt actief handhaven. Zo moet hij steeds een sommatiebrief sturen of een juridische procedure aanhangig maken, wanneer hij meent dat hij slaafs wordt nagebootst. Gebeurt dat niet dan kan de eiser zijn eigen gezicht verliezen. De Hoge Raad schrijft: “Voor zover het gaat om slaafse nabootsingen van het product kan van de partij die dit product op de markt brengt, onder omstandigheden dan ook worden gevergd dat zij zich de nodige inspanningen getroost om deze nabootsingen van de markt te weren, teneinde haar product het eigen gezicht op de markt te doen behouden.”
Dus wie niet consequent optreedt tegen namaak, kan het eigen gezicht verliezen en daarmee het recht om op te treden tegen nabootsing op een wijze die nodeloos verwarring veroorzaakt.
Overigens: ontwerpen die door het auteursrecht of door een (geregistreerd) modelrecht zijn beschermd, blijven dat in beginsel, ook als er veel namaak komt.
Meer weten over optreden tegen slaafse nabootsing?
