Of je voetbalfan bent of niet, we kunnen niet om Ajax heen. Commissarissen, bestuurders, leden en trainers buitelen over elkaar heen. En het houdt voorlopig niet op. Wie heeft gelijk?
WIE IS WIE?
In 1998 besloten de leden van Ajax dat Ajax ‘naar de beurs’ zou gaan. De beursgang was een belangrijke stap om ruime financiële middelen te krijgen, want alleen op die manier zou Ajax haar positie als Europese topclub kunnen handhaven. Naast de bestaande vereniging Amsterdamsche Football Club “Ajax” werd een naamloze vennootschap opgericht: AFC Ajax NV. Maar de vereniging moest wel de grootste stem houden. Dat kon door de vereniging 73% van de aandelen te geven.
De vereniging heeft 850 leden, waarvan 650 stemgerechtigd. Zij worden vertegenwoordigd door een ledenraad van 24 personen en die ledenraad kiest het bestuur van de vereniging. De NV heeft (verplicht) een raad van commissarissen (RvC). De aandeelhouders (vanwege de meerderheid, feitelijk de ledenraad) benoemen de RvC en de RvC benoemt de directie van de NV. Op die manier hebben de leden inderdaad de grootste stem behouden.
FLUWELEN REVOLUTIE
Tot de zomer was Rik van den Boog algemeen directeur van de NV. Hij stapte op per 1 juni 2011 na aanhoudende kritiek van Johan Cruijff. Deze was (met De Telegraaf) een fluwelen revolutie gestart en vond dat meer oud-voetballers bij de organisatie van Ajax betrokken moesten worden. Oud-voetballers werden in de ledenraad gekozen en een nieuwe RvC werd benoemd, bestaande uit Steven ten Have, Paul Römer, Edgar David, Marjan Olfers en Johan Cruijff zelf. De RvC moest een nieuwe algemeen directeur van de NV benoemen. Cruijff wilde Ling, de andere leden van de RvC niet. Van Basten wilde zelf niet meer.
De benoeming van een directeur moest plaatsvinden op een vergadering van de RvC. Dat zo’n vergadering behoorlijk bijeengeroepen moet worden staat buiten kijf. Ten Have heeft op 16 november Cruijff, via een e-mail aan zijn vrouw Danny, uitgenodigd om (telefonisch) ’s middags deel te nemen aan een vergadering met als onderwerp “voortgang samenstelling directie”. Cruijff antwoordde echter dat hij dit in zijn drukke werkzaamheden van die dag niet kon inplannen. De resterende leden van de RvC vergaderden zonder Cruijff en maakten vervolgens bekend van plan te zijn om Louis Gaal tot bestuurder te benoemen. Veiligheidshalve werd meteen een tweede vergadering gepland: op 25 november. Cruijff was er toen ook niet bij; toen werd zonder hem de voorgenomen benoeming bevestigd.
VOETBAL IS OORLOG
De reactie van Cruijff is bekend: “Ze zijn gek geworden bij Ajax.” Hij wist niet dat over de benoeming van Van Gaal zou worden gestemd. En dat klopt. Om publiciteit (via Cruijff aan De Telegraaf) vooraf te voorkomen was Cruijff niets verteld over Van Gaal. Maar wat kon Cruijff juridisch doen? Er waren vier leden van de RvC vóór Van Gaal en alleen Cruijff was tegen de benoeming.
Volgens de Hoge Raad moeten alle leden van een orgaan van een rechtspersoon (in dit geval de RvC) in de gelegenheid worden gesteld om deel te nemen aan een overleg waarin een benoeming plaatsvindt (ook al staat de stemverhouding van te voren vast). Met andere woorden: was Cruijff behoorlijk (en tijdig) opgeroepen? Zo neen, dan zou het besluit van de RvC kunnen worden vernietigd. Samen met diverse trainers startte Cruijff een kort geding. Hij stelde dat hij niet behoorlijk was opgeroepen en hij vorderde dat het besluit werd opgeschort totdat een (ander?) besluit zou worden genomen door een RvC die het vertrouwen had van de aandeelhouders. Cruijff ging er vanuit dat de aandeelhouders (in feite de ledenraad) geen vertrouwen meer had in de bestaande RvC en de leden naar huis zou sturen, waarna een nieuwe RvC in plaats van de beoogde Van Gaal een andere directeur zou kunnen benoemen.
De kort geding rechter oordeelde dat de oproep per e-mail geldig was, maar de oproepingstermijn voor de vergadering op 16 november was te kort. De termijn voor de tweede vergadering op 25 november was wel behoorlijk in acht genomen. Dat Cruijff er toen niet was, komt voor zijn risico. Daarmee was de voorgenomen benoeming van Van Gaal (per 1 juli 2012) rechtsgeldig. Maar de rechter was ook van mening dat de aandeelhouders zich moesten kunnen uitspreken; gaat Ajax voor de ‘lijn Cruijff’ of de ‘lijn Van Gaal’. En die keuze, aldus de rechter, hoort thuis bij de aandeelhouders. Daarom heeft de rechter het voorgenomen besluit om Van Gaal als directeur van de NV te benoemen geschorst. Op 10 februari 2012 zal een buitengewone aandeelhoudersvergadering plaatsvinden. Dan zal worden beslist over het lot van de huidige RvC en daarmee over de ‘lijn Cruijff’ of de ‘lijn Van Gaal’.
De NV heeft hoger beroep ingesteld. Op 18 januari 2012 moet het gerechtshof oordelen of de schorsing van het besluit terecht is. Wat de uitspraak van het hof ook zal zijn; de voltallige RvC, inclusief Cruijff, zou op 10 februari best wel eens uit het veld kunnen worden gestuurd. De oorlog duurt nog even voort.
